Samenvatting

Voortgang Prestaties
De uitvoering van de Programmabegroting ligt grotendeels op koers: van de 200 prestaties waarin de Programmabegroting 2022 is opgedeeld, verwachten we dat 179 prestaties volgens planning worden gerealiseerd ('groen'). Op 21 prestaties is bijsturing nodig ('oranje') en we verwachten van nul prestatie dat deze niet binnen de kaders uit de Programmabegroting 2022 kunnen worden gerealiseerd ('rood').

De onderstaande figuur maakt inzichtelijk welk percentage van de prestaties binnen de diverse programma's op koers ligt:

Financiële afwijkingen
In onderstaande tabel zijn de financiële afwijkingen opgenomen. Deze posten lichten we bij de rapportage over het betreffende programma toe. Het negatieve saldo verrekenen we met de concernreserve.

Bedragen * € 1.000

Planningsoptimisme

Het reduceren van planningsoptimisme is de laatste jaren een belangrijk aandachtspunt. Bij de uitvoering van plannen doen zich altijd wel ergens tegenvallers voor waardoor de realisatie achter blijft bij de ramingen. Door een te hoog planningsoptimisme neemt de voorspelbaarheid van de begroting af. Dit speelt in hogere mate bij de grote en complexe projecten. Het verminderen van het planningsoptimisme bij grote projecten heeft dan ook de aandacht van het college.

Analyse

Om hier meer grip op te krijgen is een extra analyse uitgevoerd bij projecten waarvan de geraamde cash-flow voor dit jaar groter is dan € 1,0 miljoen. Uit deze analyse blijkt dat de cashflow dit jaar ongeveer € 55 miljoen achter zal blijven ten opzichte van de oorspronkelijke raming van € 136 miljoen. Daarbij hebben is ook gekeken naar de oorzaken achter het achterblijven van de cashflow.

We zien grofweg de volgende verklaringen:

• Vertraging bij de externe partners. Bij vertragingen in de bouw bijvoorbeeld door leveringsproblemen of personeelstekort, vertraagt ook de cashflow.
• Vertraging door afhankelijkheid van andere projecten, uitstel besluitvorming of uitstel bij derden partijen.
• Vertraging door wijziging van scope.
• Planningsoptimisme intern doordat de aanbestedingsfase langer duurt dan gepland en doordat een project door diverse oorzaken (bijv. participatie) langer in de voorbereidende fase verkeert. Pas na gunning komt beter inzicht in de benodigde cashflow.

Effecten van planningsoptimisme

De achterblijvende cashflow heeft effect op de kapitaallastenontwikkeling in de jaren 2023 en verder en zal bij de Eerste voortgangsrapportage 2023 leiden tot een voordeel op de kapitaallasten 2023. Voor de meeste projecten gaat het alleen om een rente-effect omdat de projecten in 2023 nog doorlopen. Er zit ook een beperkt aantal projecten tussen dat dit jaar wordt afgerond. Bij die projecten gaat vanaf volgend jaar ook de afschrijving lopen, waardoor het effect groter zal zijn.

Daarnaast heeft de achterblijvende cashflow invloed op de inschatting van de liquiditeitsbehoefte en de ontwikkeling van de schuldpositie van de gemeente. Afgelopen jaren bleek de prognose van de vaste en vlottende schuld voor het lopende jaar, zoals opgenomen in de programmabegroting, gemiddeld € 76,6 miljoen hoger dan de uiteindelijke realisatie. Zo was in de programmabegroting 2022 een prognose opgenomen voor de vaste en vlottende schuld ultimo 2021 van € 690 miljoen. De realisatie zoals opgenomen in de jaarstukken 2021, lag uiteindelijk op € 600 miljoen. De schuldpositie stijgt minder snel dan verwacht.

Hoe nu verder?

De uitkomsten van de bovenstaande analyse zijn verwerkt in de prognosebalans van de programmabegroting 2023. Zodra de cijfers over 2022 bekend zijn (bij de opstelling van de jaarstukken) zullen we opnieuw een analyse doen van de geraamde investeringen ten opzichte van de gerealiseerde. Op basis van de uitkomsten van deze analyses zal in aanloop naar de Kaderbrief 2023-2027 de cashflowraming verder worden aangescherpt en wordt u nader geïnformeerd over de aanpak en ontwikkeling van het planningsoptimisme.